วงการดนตรีอยู่ได้ด้วยผู้รักสมัครเล่น: กรณีตัวอย่างจากมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

วงการดนตรีอยู่ได้ด้วยผู้รักสมัครเล่น: กรณีตัวอย่างจากมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

วฤธ วงศ์สุบรรณ

มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เป็นมหาวิทยาลัยที่ไม่มีคณะที่สอนวิชาทางดนตรีเป็นวิชาเอก ไม่ว่าจะเป็นด้านการแสดงดนตรีหรือวิชาการดนตรี ดังนั้น จึงไม่มีนักศึกษาที่เข้ามาเรียนเพื่อฝึกฝนเป็นนักดนตรีโดยตรง หากแต่มีคนที่รักดนตรีและอยากเล่นดนตรีจำนวนหนึ่ง ซึ่งอาจจะมีพื้นฐานทางด้านดนตรีมาบ้างไม่มากก็น้อย มาทำกิจกรรมทางดนตรีร่วมกัน  ในอดีตเคยมีการจัดหาอาจารย์ทางดนตรีที่มีความสามารถสูงมากมารับงานประจำในการฝึกผู้รักสมัครเล่นเหล่านี้อย่างจริงจัง  ผู้ที่โด่งดังที่สุดคือ อาจารย์สังข์  อสัตถวาสี  เพื่อนร่วมรุ่นของครูเอื้อ  สุนทรสนาน  กลุ่มที่เป็นที่รู้จักกันค่อนข้างกว้างขวางในปัจจุบัน ได้แก่ ชุมนุม TU Band, TU Chorus และ TU Folk Song  ล่าสุดได้มีการจัดตั้งชุมนุม TU Symphony Orchestra (TUSO) ขึ้น จากกลุ่มนักศึกษาที่มีใจรักด้านดนตรีคลาสสิกและอยากเล่นดนตรีคลาสสิก  เพื่อให้ผู้ฟังที่สนใจได้รับรสของเพลงคลาสสิกร่วมกัน  ผมเองในฐานะศิษย์เก่าเมื่อได้ทราบว่ามีวงออร์เคสตราแห่งมหาวิทยาลัย ธรรมศาสตร์ (ซึ่งไม่มีคณะดุริยางค์ฯ) ก็ย่อมรู้สึกตื่นเต้นมากเป็นพิเศษ และติดตามข่าวสารของวงอยู่อย่างเสมอ และพยายามที่จะหาโอกาสไปฟังของจริงให้ได้ เพราะเท่าที่ฟังใน YouTube  การบรรเลงของปีก่อนๆ ก็รู้สึกว่าอัดเสียงไว้ไม่ค่อยดีนัก

การแสดงของวง TUSO มีขึ้นเมื่อคืนวันที่ 5 พฤศจิกายน 2558 ณ อาคารบรรยายรวม 4 (บร.4) มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์รังสิต ใช้ชื่อว่า Oboe’s Night Concert เป็นคอนเสิร์ตแรกของปีการศึกษา 2558 ผู้ฟังค่อนข้างมากพอสมควร (ประเมินด้วยสายตาน่าจะราวๆ 200-300 คน)  แบ่งการแสดงออกเป็น 2 ช่วง โดยครึ่งแรกจะเป็นกลุ่มเครื่องสาย (string ensemble) บรรเลงเพลงที่ค่อนข้างไม่ยากนัก ตามมาด้วยกลุ่มเครื่องเป่าลมไม้ในรูปแบบต่างๆ  เช่น flute quartet, woodwind ensemble และต่อด้วยกลุ่มเครื่องเป่าทองเหลือง (brass ensemble) แล้วปิดท้ายครึ่งแรกด้วยวงผสมเครื่องเป่ากับเครื่องกระทบ (percussion) ส่วนในครึ่งหลังเป็นการเล่นเป็นวง string orchestra (โดยเป็นนักดนตรีคนละกลุ่มกับ string ensemble ในครึ่งแรก) ซึ่งสังเกตว่าการจัดวงเช่นนี้ น่าจะมาจากนักดนตรีในแต่ละกลุ่มฝีมือไม่ทัดเทียมกัน หรือมีจำนวนเครื่องที่ไม่สมดุลกัน ทำให้ไม่สามารถรวมเป็นวงดนตรีที่ครบเครื่องได้

ในครึ่งแรกนั้น วง string ensemble บรรเลงเพลง Eyes on Me (Nobuo Uematsu), Theme from Symphony No.9 (4^th movement): Ode to Joy (L.v. Beethoven)  ถัดมาเป็น woodwind ensemble ได้แก่ Minuetto from Divertimento No.3และ Rondo Capriccioso for 3 Flutes (W.A. Mozart) (บรรเลงโดยกลุ่ม flute quartet), String Quartet No.3 in C major, 2^nd movement (F.J. Haydn) (บรรเลงโดยกลุ่มเครื่องเป่าลมไม้ 4 ชิ้น) ตามมาด้วยการบรรเลงของ brass ensemble ในบทเพลง Grand March from “Aida” (Giuseppe Verdi) และ Moon River (Henry Mancini) ปิดท้ายครึ่งแรกด้วยFlorentiner March (Julius Fučík) โดยกลุ่มbrass, woodwind and percussion

ครึ่งหลังเป็นวง string orchestra บรรเลงเพลง Brandenburg Concerto No.3, 1^st movement (J.S. Bach), Student Quartet (Joe Hisashi), Oboe Concerto No.2 in D minor, 1^st movement (TomasoAlbinoni) Thai Music Medley, Elegy in Memory of I.V. Samarin (P.I. Tchaikovsky), Japanese Folk Tune – Moon Over the Ruined Castle (Taki Rentaro), Libertango (Astor Piazzolla) และ St. Paul’s Suite (Gustav Holst) (ผมใส่ชื่อเพลงไว้ให้ทุกเพลงนั้น เพื่อให้ท่านผู้อ่านสามารถค้นหาบทเพลงเหล่านี้มาฟังได้จากอินเตอร์เน็ต)

ผมขออภิปรายในภาพรวม เนื่องจากมีเพลงค่อนข้างมาก หากเจาะรายละเอียดทีละเพลงคงจะยาวเกินควร ขอเริ่มที่แขกรับเชิญก่อน โดยคอนเสิร์ตในครั้งนี้ใช้ชื่อว่า Oboe’s Night เนื่องจากแขกรับเชิญคนสำคัญคือนักโอโบรุ่นใหม่ไฟแรง ธนวรรณ ธวัชวิบูลย์ (ซึ่งปัจจุบันเป็นนักศึกษาวิทยาลัยดนตรี มหาวิทยาลัยรังสิต สถาบันเพื่อนบ้านของธรรมศาสตร์นั่นเอง และยังเล่นอยู่ในวง Siam Sinfonietta และวงเยาวชนสถาบันดนตรีกัลยาณิวัฒนา [PYO] อีกด้วย) มาบรรเลงเพลง Oboe Concerto No.2 in D minor(เฉพาะกระบวนแรก) ของ Albinoni ่) ๗ ของผมเองเคยฟังธนวรรณเดี่ยวโอโบ เพลง Oboe Concerto ของ Marcello ที่มหาวิทยาลัยรังสิตเมื่อราวๆ ครึ่งปีก่อน เมื่อเทียบกันแล้วการแสดงในคืนนี้ผมคิดว่าเธอมีความมั่นใจและ “นิ่ง” มากขึ้นกว่าเดิม จัดการกับความประหม่าได้ดี บรรเลงได้อย่างมีสมาธิ เสียงโอโบของเธอมีทั้งความอ่อนหวานไพเราะและมีพลัง  เมื่อร่วมกับการบรรเลงของวงที่ดูสดชื่นมีชีวิตชีวา ทำให้รู้สึกว่าทั้งวงและนักแสดงเดี่ยวสามารถสร้างแรงบันดาลใจให้แก่กันได้ ทำให้การบรรเลงเพลงนี้ทำได้ดีเป็นพิเศษ ไพเราะน่าฟัง และกลายเป็นเพลงเอกของคอนเสิร์ตนี้สมดังชื่องาน

ในส่วนของกลุ่ม string ensemble นั้น ผมคิดว่ากลุ่มนี้น่าจะถือว่าเป็นกลุ่มนักเรียนเครื่องสายระดับเบื้องต้นถึงระดับกลาง เพลงที่เล่นยังไม่ยากนัก ซึ่งก็น่าชื่นชมในความพยายามและมุ่งมั่นในการเล่นดนตรี และหวังว่าจะพัฒนาฝีมือก้าวเข้าสู่วงใหญ่ได้ในเร็ววัน ในส่วนของเครื่องเป่าลมไม้และเครื่องเป่าทองเหลืองเท่าที่ฟังดูน่าจะเป็นกลุ่มที่มีพื้นฐานแน่นอยู่พอสมควร (คาดว่าเป็นผลผลิตของวงโยธวาทิตระดับมัธยม) สามารถเล่นเพลงที่ยากได้ แม้ว่าจะมีจุดบกพร่องบางประการอยู่บ้าง แต่ก็อยู่ในระดับที่สามารถปรับปรุงและฝึกฝนเพิ่มเติมได้ ส่วนวง string orchestra นั้น ถือว่าดีใช้ได้ แม้ว่าจะเป็นมือสมัครเล่นเป็นส่วนใหญ่ก็ตาม ในบางเพลงเล่นได้ค่อนข้างน่าประทับใจ แต่ในบางช่วงที่มีเสียงสูงๆ (ซึ่งในการเล่นเครื่องสายจะพลาดได้ง่ายมาก) ก็ยังมีเพี้ยนอยู่บ้าง ซึ่งก็น่าเห็นใจเพราะเครื่องสายของบ้านเรานี้ก็ยังขาดนักดนตรีและครูอยู่อีกมาก (วงเครื่องสายของบางมหาวิทยาลัยที่มีคณะดุริยางค์ฯ ก็ใช่ว่าจะดีกว่านี้มากนัก) ผมคิดว่าได้ระดับนี้ก็ถือว่าดีพอสมควรแล้ว แต่ก็ยังหวังว่าจะฝึกฝนให้สามารถเล่นได้ดียิ่งขึ้นไปอีก

อีกส่วนหนึ่งที่ผมอยากจะกล่าวถึงคือบทบาทของวาทยกร ซึ่งวง TUSO นี้ มีอยู่ 2 คน คนแรกคือ วชิรวิชญ์ ปัญญาลักษณ์ ผู้อำนวยการดนตรีของวง อีกคนหนึ่งคือ สุทธิพงษ์ ตันติวาณิชกิจ  วาทยกรผู้ช่วย (assistant conductor)  สังเกตได้จากเสียงของวงและการให้จังหวะ ผมคิดว่าเมื่อวงเล่นกับวชิรวิชญ์ (ซึ่งจบดนตรีมาโดยตรงและฝึกฝนการควบคุมวงมาอย่างเข้มข้นนับสิบปี) จะมีเสียงที่หนักแน่นและจังหวะที่แม่นยำ สำหรับสุทธิพงษ์  ผมคิดว่าถ้าเขามีประสบการณ์ในการควบคุมวงมากกว่านี้ก็อาจจะพัฒนาฝีมือให้สูงขึ้นไปได้ แต่โดยรวมแล้ววง TUSO สามารถเล่นเพลงคลาสสิกระดับที่ไม่ยากนักและเพลงสมัยนิยมที่เรียบเรียงมาให้วงออร์เคสตราได้ค่อนข้างดี สามารถออกงานต่างๆ ในฐานะวงสมัครเล่นชั้นดีได้

ที่กล่าวมานั้น มิได้หมายความว่าการเป็นวงสมัครเล่นนั้นไม่ดี ที่จริงผมกลับมองว่าเป็นสิ่งที่ดีมากๆ ด้วยซ้ำสำหรับมหาวิทยาลัยที่ไม่มีคณะดุริงยางค์ฯ  แต่สามารถมีวงออร์เคสตราเป็นของตัวเองได้ ทั้งนี้ได้รับข้อมูลมาว่านักดนตรีในวงเป็นศิษย์เก่าและศิษย์ปัจจุบันของธรรมศาสตร์ประมาณครึ่งวง อีกครึ่งหนึ่งเป็นนักดนตรีสมทบจากภายนอก ทั้งที่เรียนเอกดนตรีและไม่ได้เรียนเอกดนตรีแต่มีใจรัก ซึ่งผมคิดว่าก็ไม่เสียหายอะไร  เพราะวงที่ใช้ชื่อ “มหาวิทยาลัย”  อื่นๆ ก็ทำกันเช่นนี้อยู่เป็นประจำ  โดยเฉพาะในการเชิญนักดนตรีจากเหล่าทัพมาช่วงพยุงวงเอาไว้ก็มีไม่น้อย  เพราะอย่างน้อยก็ถือว่าเป็นเวทีที่ให้ผู้ที่ “รักสมัครเล่น” ได้เล่นดนตรีร่วมกัน สำหรับผู้ที่สนใจแต่ไม่มีทักษะด้านดนตรี ทางวงก็มีการสอนการเล่นเครื่องดนตรีให้ (ทั้งจากรุ่นพี่และอาจารย์ภายนอก) เพื่อให้เป็นกำลังวงต่อไป (ซึ่งผมคิดว่ากลุ่ม string ensemble กลุ่มแรกนั้นคือผลผลิตจากการสอนดนตรีของวง) ในฐานะผู้รักดนตรีด้วยกันนั้นผมค่อนข้างชื่นชมวง TUSO และอยากให้พวกเขามีพัฒนาการในการเล่นดนตรีที่ยิ่งขึ้นต่อไป โปรดอย่าคิดว่าเป็นวงสมัครเล่น  จะเล่นดีหรือเล่นอ่อนอย่างไรก็ได้ แต่ต้องทำให้สังคมรู้จักในฐานะวงดนตรีที่ดีมีฝีมือ การแสดงของวงเป็นที่ยอมรับของผู้ฟัง และพยายามยกระดับฝีมือของวงให้สูงขึ้นเรื่อยๆ ถ้าทำได้เช่นนั้นไม่แน่ว่าผลผลิตของวงอาจจะก้าวขึ้นไปเป็นนักดนตรีคลาสสิกอาชีพต่อไปก็ได้