บังเอิญพลัดหลงมาในดงคนยาก หรือสุดยอดของดนตรีคือทานบารมีที่พึงสร้าง

บังเอิญพลัดหลงมาในดงคนยาก  หรือสุดยอดของดนตรีคือทานบารมีที่พึงสร้าง

 

 

เจตนา  นาควัชระ

 

For our friends who do not read Thai, please see a summary of the review by Chetana Nagavajara at the end of this article.

 

นักฟังเพลงหรือผู้รับงานศิลปะไม่ว่าในสาขาใดในบ้านเรามักจะตกเป็นเหยื่อของการโฆษณา(ชวนเชื่อ)  พวกเราถนัดนักที่จะเขียนโฆษณาการแสดงล่วงหน้าในรูปของพรีวิว (preview)เสียจนผู้อ่านบางครั้งนึกว่าเป็นการวิจารณ์ (review) การแสดงที่เกิดขึ้นแล้ว  ไม่ว่าศิลปินจะมีฝีมือฉกาจสักเพียงใด  ไม่ว่าการแสดงในครั้งนั้นจะยอดเยี่ยมสักเพียงใด  ถ้าผู้จัดไม่โหมโฆษณาอย่างสุดๆ แล้วละก็  อย่าหวังเลยว่าสยามเมืองยิ้มจะให้ความสนใจ  ของดีที่ตกมาถึงมือเราก็คงจะต้องเรียกได้ว่าเป็นการพลัดหลงมาในดงคนยาก ซึ่งในที่นี้หมายถึงความยากไร้ทางวัฒนธรรม  ทั้งๆ ที่พื้นฐานดั้งเดิมเปี่ยมด้วยความมั่งคั่งในด้านนี้  การจะสู้กับความมักมากในสิ่งบันเทิงของยุคปัจจุบัน  ซึ่งมีการจัดตั้งอย่างเป็นระบบนั้น  ไม่มีอะไรดีกว่าการที่ผู้รับเชื่อใจตนเอง โดยไม่ต้องสนใจการโฆษณาใดๆ ทั้งสิ้น  รับประสบการณ์ที่ผ่านมา  แล้วก็ผ่านไป ด้วยใจที่เปิดกว้าง  และไม่ช้าไม่นานนักก็จะค้นพบด้วยตัวเองว่า  แม้แต่ในเรื่องของการรับงานศิลปะจากต่างแดน  ตนก็เป็นที่พึ่งแห่งตนได้  ก็เช่นเดียวกับการอ่านหนั้งสือนั่นแหละ  ขณะนี้มีผู้คัดกรองให้เราเสร็จหมดแล้วด้วยการโปะรางวัลไปให้แก่หนังสือเล่มใดเล่มหนึ่ง  และผู้ที่ยังอ่านหนังสืออยู่ในสังคมนี้  ก็มักจะมีโอกาสได้อ่านแต่เฉพาะเรื่องที่ได้รับรางวัล  นานๆ ครั้งจะพลัดหลงเข้าไปในร้านหนังสือที่มีหนังสือหลากหลายให้เราเลือกเอง และก็อาจจะเอื้อให้เราได้ค้นพบสิ่งมหัศจรรย์ในทางวรรณศิลป์ที่ผู้อื่นค้นไม่พบก็ได้  การแสวงหาเช่นที่ว่านี้แหละ คือการต่อสู้กับความยากไร้ทางวัฒนธรรมของสังคมไทยร่วมสมัย

ใครก็ตามที่พลัดหลงเข้าไปฟังการแสดงดนตรีคลาสสิกในคืนวันที่ 29 กันยายน 2554 ณ หอประชุมมหิศร  ธนาคารไทยพาณิชย์ สำนักงานใหญ่  ก็เท่ากับว่าเป็นผู้ที่ได้รับโชคโดยมิได้คาดฝัน  สำหรับตัวผมเองต้องออกแรงในเชิงกายภาพมากทีเดียวกว่าจะพาสังขารอันอ่อนเปลี้ยไปถึงเมืองเมกกะแห่งคีตศิลป์แห่งนั้นได้  และฝนเจ้ากรรมก็มักจะชอบตกอย่างรุนแรงทุกครั้งที่มีการแสดงดนตรีคลาสสิก  ณ ที่นั่น  มีอยู่ครั้งหนึ่งฝนไม่ตก  แต่รถติดแบบอภิมหาอมตะนิรันดรกาล  จนทำให้ผมต้องเกาะมอเตอร์ไซค์จากสถานีรถใต้ดินพหลโยธินไปถึงที่นั่นจนได้  ผมฟังเพลงคลาสสิกมานานทั้งในบ้านเราและในประเทศตะวันตก  และตะวันออก เช่น  โตเกียว และฮ่องกง  แต่ประสบการณ์ในคืนวันที่ 29 กันยายน จัดได้ว่าเป็นหนึ่งในการแสดงดนตรีคลาสสิกที่ประทับใจผมมากที่สุดในชีวิต  ผมกำลังกล่าวถึงการแสดงเชลโล่คอนแชร์โต้ (Cello Concerto) ของอันโทนิน  ดวอชาค (Antonin Dvořák)  โดยนักดนตรีชาวอิตาเลียน  ลุยจิ  ปิโอวาโน (Luigi Piovano) ร่วมกับวงดนตรีของสถาบันดนตรีกัลยาณิวัฒนา  ซึ่งมีวาทยกรชาวอังกฤษ เลโอ
ฟิลลิปส์ (Leo Phillips) เป็นผู้กำกับวง  ในระยะสามสี่ปีมานี้  ผมมีโอกาสได้ไปทำวิจัยที่กรุงเบอร์ลิน  และก็มักจะใช้โอกาสนั้นข้ามไปเยี่ยมเพื่อนที่ลอนดอนทุกครั้ง  จึงไม่ลังเลที่จะกล่าวด้วยความมั่นใจว่า  การแสดงของปิโอวาโนที่หอประชุมซึ่งลักษณะทางอุโฆษวิทยาไม่ดีนักที่ถนนรัชดาภิเษกในคืนนั้น  มาตรฐานสูงกว่าการแสดงทั้งหลายทั้งปวงที่ผมได้ยินมาในระยะหลังในมหานครทั้งสองมากนัก  ผมคงจะไม่ลงรายละเอียดเกี่ยวกับการแสดงของนักเชลโล่ผู้นี้  เพราะคาดว่าจะมีผู้รู้ที่เล่าเรียนมาทางดนตรีบางท่านเขียนวิจารณ์การแสดงครั้งนี้อยู่แล้ว  แต่ผมจะให้ทัศนะของผู้รักสมัครเล่นไว้เป็นหลักฐานว่า  บ้านเราก็ใช่ว่าจะอับโชคไปเสียในทุกๆ เรื่อง  ผมเคยได้ฟังนักเชลโล่ระดับโลกมาแล้วหลายคน  อาทิ อันโทนิโอ  ยานิโกร (Antonio Janigro) มิติสลาฟ  รอสโทรโปวิช (Mstislav Rostropovich) ปิแอร์  ฟูร์นิเอ (Pierre Fournier) และเมื่อไม่กี่ปีมานี้  มิชา  ไมสกี้ (Mischa Maisky) ก็มาแสดงที่วิทยาลัยดุริยางคศิลป์ มหาวิทยาลัยมหิดล  ผมไม่ได้รักใคร่หรือชิงชังใครเป็นพิเศษเลย  แต่ก็ต้องยืนยันว่าคุณปิโอวาโนเบียดนักเชลโล่รุ่นพ่อและรุ่นพี่ตกเวทีไปได้อย่างไม่ยากนัก  คุณูปการของปิโอวาโนเป็นไปในหลายทาง

ในขั้นแรก  เขารับใช้ดวอชาคได้อย่างปราศจากที่ติ  เขาย้ำแสดงให้เห็นว่าคอนแชร์โต้บทนี้เป็นดุริยางคนิพนธ์ที่ยิ่งใหญ่จริงๆ สมดังที่คีตกวีรุ่นพี่ของดวอชาค คือ โยฮันเนส  บราห์มส์ (Johannes Brahms) ได้กล่าวชมไว้ว่า  “ถ้าฉันรู้ว่ามีคนเขียนคอนแชร์โต้สำหรับเชลโล่ได้อย่างนี้ละก็  ฉันคงเขียนขึ้นมาด้วยตัวเองเสียนานแล้ว”  มันเป็นคำชมที่ดวอชาคจดจำไปตลอดชีวิต  และมันก็เป็นคำคมที่ยังฝังใจผมมาอยู่ตลอดเวลา  ศักยภาพของเครื่องดนตรีชิ้นนี้แสดงออกมาได้อย่างเต็มที่ในงานของดวอชาค ไม่ว่าจะเสียงต่ำหรือเสียงสูง  ไม่ว่าจะเสียงดังหรือเสียงค่อย ไม่ว่าจะเร็วหรือช้า  ไม่ว่าจะเล่นให้ซึ้งหรือเล่นให้ร่าเริง  เครื่องดนตรีชิ้นนี้ทำได้หมด (หมายความว่า  นักดนตรีที่เล่นเครื่องดนตรีชิ้นนี้ในครั้งนี้ทำได้หมด)  เสียงของเครื่องดนตรีที่เผยแสดงออกมาในคืนวันที่ 29 กันยายนนั้น  เป็นเสียงที่หลากหลาย  บางตอนฟังแล้วแทบจะกลั้นน้ำตาไว้ไม่ได้  เพราะความลึกของเสียงฝังตัวเข้าไปในส่วนลึกของหัวใจผู้ฟัง  ไม่มีคำพูดใดที่จะพรรณนาประสบการณ์นี้ได้  และก็คงไม่มีเทคนิคการบันทึกเสียงใดที่จะสร้างปรากฏการณ์นี้ซ้ำได้เช่นนั้น  ผมอดคิดถึงคำคมของนักประพันธ์ชาวฝรั่งเศส  ชาโตบริอองด์ (Chateaubriand)  ไม่ได้ว่า “ดนตรีที่เป็นธรรมชาติของมนุษย์นั้นฟังแล้วชวนเศร้า  แม้ว่ามันจะพยายามแสดงออกซึ่งความสุขก็ตาม”  ผมไม่เคยได้ยินเสียงเชลโล่ในหลายๆ แบบเช่นนี่ที่ปิโอวาโนเล่นให้เราฟังได้  แม้แต่ในช่วงที่เขา“อัด”อย่างเต็มที่  ก็หาได้ก่อให้เกิดความหยาบกร้านแต่ประการใดไม่  แต่กลับกลายเป็นความหนักแน่นของอารมณ์  แปลกที่ว่าในช่วงที่ต้องการความสามารถทางเทคนิคที่สูงมาก  เขาเล่นได้ถึงขั้นที่ผู้ฟังส่วนใหญ่ลืมไปเลยว่าเทคนิคคืออะไร  เพราะทุกสิ่งทุกอย่างดูจะลงตัว  และเสียงที่ออกมาก็ดูราวจะเป็นไปโดยธรรมชาติ  ความยิ่งใหญ่ของดนตรีอยู่ที่ความหลากหลาย  ในคอนแชร์โต้บทเดียวที่มีสามกระบวนนั้น  ความหลากหลายมิใช่เป็นความหลากหลายเฉพาะในแต่ละกระบวน  แต่เป็นความหลากหลายที่แฝงอยู่ในเนื้อในของดนตรี และแสดงออกมาให้เราได้รับฟังอย่างต่อเนื่องไม่มีขีดจำกัด  ถ้าดวอชาคยังมีชีวิตอยู่และได้ยินชายหนุ่มที่มาจากดินแดนอันแสนไกลจากแคว้นโบฮีเมียบ้านเกิดของเขา  คือจากอู่อารยธรรมริมทะเลเมดิเตอร์เรเนียน  เขาอาจจะหยิบโน้ตเพลงทั้งเล่มออกมา และเขียนคำอุทิศลงไปบนหน้าแรกว่า “แด่ชายหนุ่มผู้รู้ใจข้าพเจ้า  ดีกว่าตัวข้าพเจ้าเองเสียด้วยซ้ำ”

ผมเริ่มต้นกล่าวถึงความหลากหลายในเรื่องของเสียงเป็นลำดับแรก  แต่เสียงในงาน
ดุริยางคนิพนธ์มิใช่เสียงที่ดำรงอยู่ในสภาวะของเสียง แต่เป็นเสียงที่บอกกล่าวประสบการณ์มนุษย์ในแง่มุมต่างๆ โดยเฉพาะประสบการณ์ทางอารมณ์  เราจะต้องไม่ลืมว่าดนตรีตะวันตกถ่ายทอดด้วยวัฒนธรรมลายลักษณ์  ผู้แต่งบันทึกผลงานของเขาเป็นตัวโน้ตออกมา  ผู้แสดงรุ่นหลังไม่เคยได้มีโอกาสได้พบกับผู้แต่ง  สิ่งที่เขาจำเป็นต้องทำให้ได้ก็คือการอ่านใจผู้แต่งให้ออก  จริงอยู่ความต่อเนื่องของการแสดงจากรุ่นเก่ามาสู่รุ่นใหม่ย่อมมีอยู่  และนักดนตรีทุกคนก็เป็น “ศิษย์มีอาจารย์” เยี่ยงศรีปราชญ์ของเราทั้งสิ้น  แต่ในท้ายที่สุดแล้ว  การแสดงเป็นเรื่องของการตีความ  ซึ่งเป็นผลมาจากการครุ่นคิดพินิจนึกและการศึกษาตัวบท   ซึ่งผู้แสดงหลอมรวมกับการหยั่งรู้ด้วยสัญชาตญาณ  ที่นักดนตรีผู้ยิ่งใหญ่ทุกคนจำต้องมี  และคงไม่มีผู้ใดบรรยายออกมาเป็นคำพูดได้  ปิโอวาโนมีคุณสมบัติทั้งสองประการนี้อย่างครบถ้วน  เขาคงได้ไตร่ตรองและได้ทดลองแสดงมาแล้วอย่างโชกโชนว่ามีอารมณ์ประเภทใดบ้างที่แฝงอยู่ในเนื้อในดุริยางคนิพนธ์บทนี้  ที่เขาจะต้องนำมาเสนอด้วยเสียงของเครื่องดนตรี  การแสดงในคืนวันที่ 29 กันยายน  พิสูจน์ให้เห็นว่าดวอชาคเป็นผู้ที่เข้าถึงจิตใจมนุษย์และมีเครื่องมือเครื่องไม้ของดุริยางคศิลป์ที่ยืนยันให้เห็นได้ว่า  จิตของมนุษย์นี้ไซร์ (มิได้) ยากแท้หยั่งถึง

ผู้โชคดีทั้งหลายที่ได้ชมและฟังการแสดงไปพร้อมกันในคืนวันนั้นคงจะเห็นได้ว่า  การแสดงดนตรีส่วนหนึ่งเป็นกิจกรรมเชิงกายภาพ และลักษณะทางกายภาพของผู้แสดงก็บอกถึงบุคลิกภาพของเขาได้เช่นกัน  ส่วนที่น่าสังเกตมากก็คือ  ช่วงที่วงดนตรีเล่นนำ  หรือเล่นระหว่างช่วงที่นักเชลโล่พักการแสดงเดี่ยวเป็นตอนๆ นั้น  ปิโอวาโนไม่ได้พักทั้งร่ายกายและจิตใจ  เขาฟังดนตรีที่ผู้อื่นเล่นอย่างใจจดใจจ่อ  บางครั้งก็โยกตัวเล็กน้อยตามไปด้วย  เหมือนกับจะดื่มรสของดนตรีที่ผู้อื่นกำลังเล่นนั้นมาเสริมการเล่นของเขาเองเมื่อโอกาสมาถึง  ลีลาของเขาชวนให้ผมคิดถึง ลอร์ดเยฮูดิน  เมนูฮิน (Lord Yehudi Menuhin)  ผู้ซึ่งปิโอวาโนเคยติดตามไปแสดงดนตรีร่วมด้วยในวง Camerata Lysy (ตั้งชื่อตามผู้อำนวยการของสถาบันดนตรี International Menuhin Music Academy – IMMA) บางครั้งปิโอวาโนอดไม่ได้ที่จะใช้มือกำกับวงไปด้วย ทั้งๆ ที่หันหลังให้กับวง (ปิโอวาโนเป็นวาทยกรที่มีความสามารถสูงเช่นกัน)  เขาสำนึกดีว่าเขากำลังเล่นคอนแชร์โต้  ไม่ใช่เป็นการแสดงเดี่ยวแต่ผู้เดียว  และต้องเล่นให้เข้ากับวงดนตรีให้ได้  เขาจึงช่วยวาทยกรทำงานไปด้วยเพื่อที่ผู้แสดงเดี่ยวกับวงดนตรีจะได้ประสานกันแนบสนิท (ผมได้ยินมาว่าในการซ้อมครั้งแรกนั้น  เขาขออนุญาตหันหน้าเข้าหาวงเลย)

เมื่อพูดถึงอารมณ์แล้วก็คงจะปฏิเสธไม่ได้ว่า  การเล่นดนตรีร่วมกันนั้น  คือ การส่งกระแสอารมณ์สู่กัน  สังเกตได้อย่างชัดเจนจากเสียงที่เราได้ยินจากวงดนตรีของสถาบันกัลยาณิวัฒนา  และจากท่าทางและสีหน้าของนักดนตรีในวงว่า  พวกเขาได้รับแรงดลใจโดยตรงจากศิลปินเดี่ยวผู้นี้  ทำให้พวกเขาตอบสนองการเชื้อเชิญของปิโอวาโนอย่างสุดฝีมือ  อันที่จริงวงดนตรีวงนี้ถือว่าเป็นวงเฉพาะกิจ  เรียกเป็นภาษาอังกฤษได้ว่าเป็น crash orchestra  คือรวมตัวกันมาเล่นเพื่องานนี้  นักดนตรีรุ่นผู้ใหญ่คือสมาชิกของ Bangkok Symphony Orchestra (BSO) ผนวกด้วยอาจารย์จากคณะดุริยางคศาสตร์  มหาวิทยาลัยศิลปากร  และนักศึกษาและนักเรียนอีกเป็นจำนวนมาก  ซึ่งยังมีประสบการณ์ในการเล่นวงซิมโฟนีค่อนข้างน้อย  แต่ทุกอย่างสำคัญที่ใจ  ถ้าใจสวามิภักดิ์เสียแล้ว  ฝีมือก็ตามมาเอง  น่าประหลาดใจที่ว่า  วงดนตรีเฉพาะกิจบรรเลงได้ราวกับวงดนตรีถาวรที่เล่นด้วยกันมาแรมปี  ปิโอวาโนเป็นผู้ที่มีบุคลิภาพที่โดดเด่น  และเปี่ยมด้วยวัฒนธรรม  รู้จักวางตัวอย่างเหมาะสม  ทำให้นักดนตรีรู้สึกเป็นกันเองกับเขา  และก็ไม่ยากที่จะเป็นหนึ่งเดียวกับเขาในด้านอารมณ์ความรู้สึก  อันส่งผลให้เกิดเอกภาพในการบรรเลง (ลูกศิษย์ชาวไทยที่เคยเรียนภาคฤดูร้อนกับเขารู้ดีว่าเขาเป็นครูถ่ายวิชาให้ได้ด้วยวิธีการที่เป็นธรรมชาติเพียงใด)  นั่นคือคุณูปการที่นักดนตรีผู้ยิ่งใหญ่จะฝากให้ไว้กับผู้ที่มอบใจให้แก่ดนตรี  แม้จะต่างชาติ  ต่างภาษา  ต่างวัฒนธรรมกัน  แต่ก็สื่อกันได้ด้วยภาษาของดนตรี

เมื่อผู้คนปรบมือกันสนั่นหวั่นไหวเมื่อจบการบรรเลงเชลโล่คอนแชร์โต้  ปิโอวาโนก็เล่นเพลงแถม (encore) ที่เป็นการแถมที่ประหลาด  เพราะเขาเลือกเอาเพลงที่ต้องเล่นให้เบาที่สุดจึงจะได้รส  และความเบาของการเล่นเชลโล่ก็กลายเป็นตัวกำกับให้ผู้ฟังในหอประชุมต้องรักษาความเงียบราวกับว่าคนเล่นกับคนฟังกำลังร่วมกันประกอบศาสนบูชาทีเดียว  เขาเล่นเพลงพื้นบ้านที่มาจากงานวิจัยของบิดาของเขา  ผู้ซึ่งเป็นนักดนตรีและชอบทำงานประเภทเดียวกับ เบลา  บาร์ทอค (Béla Bartók) ในการเก็บรวบรวมเพลงพื้นบ้านจากชาวชนบทที่อยู่ห่างไกลวัฒนธรรมเมือง  เขาเหล่านั้นยังรักษาความบริสุทธิ์ผุดผ่องของผู้ที่อยู่ติดกับโลกแห่งธรรมชาติเอาไว้ จนถึงกับมองเครื่องอัดเสียงที่ผู้วิจัยถือติดมือไปว่าเป็นปีศาจ (devil) เสียด้วยซ้ำ  เพลงที่นำมาเล่นเป็นเพลงกล่อมเด็ก  เป็นเพลงของคนยากที่พร่ำวิงวอนเทวดาองค์แล้วองค์เล่าให้ลงมาโปรดพวกเขาบ้าง  ปิโอวาโนเล่นไปพร้อมกับฮัมเพลงบางตอนไปด้วย  เป็นประสบการณ์ที่ซาบซึ้งกินใจเสียจนเราคงต้องกล่าวว่า  ถ้าเล่นนานกว่านั้น  ผู้ฟังส่วนใหญ่ในหอประชุมก็คงจะผ้าเช็ดหน้าเปียกกันไปตามๆ กัน  ก่อนจะบรรเลงเขากล่าวสั้นๆ แสดงความเห็นอกเห็นใจต่อผู้ที่ได้รับเคราะห์กรรมจากอุทกภัยในประเทศไทย  และผลที่เห็นเป็นรูปธรรมก็คือกล่องรับบริจาคที่ผู้จัดการแสดงนำมาตั้งไว้หน้าเวทีนั้นมีธนบัตรอยู่เต็มในตอนสิ้นสุดช่วงพักครึ่งเวลา

ผมขออนุญาตไม่วิจารณ์การแสดงในช่วงที่สอง  ซึ่งเป็นการแสดง Symphony No. 5 in E flat major, Opus 82 ของ ฌอง ซิเบลิอุส (Jean Sibelius) ทั้งนี้เพราะญาติสนิททำหน้าที่เป็นหัวหน้าวง  คงจะกล่าวแต่เพียงว่า วงดนตรีดูจะแผ่วลงไปบ้าง  หลังช่วงพักครึ่งเวลา  ราวกับว่าได้มอบกายถวายชีวิตให้กับดวอชาคไปหมดแล้ว

ปิโอวาโนจะเดินทางต่อไปเพื่อแสดงคอนเสิร์ตอีกหลายครั้งที่ประเทศญี่ปุ่น  รวมทั้งจะแสดงเชลโล่คอนแชร์โต้บทนี้ด้วย  ผมก็ได้แต่ภาวนาว่า  ขอให้ผู้รักดนตรีชาวญี่ปุ่นได้มีโอกาสดีเท่ากับผู้ฟังไทยที่ดั้นด้นไปที่หอประชุมมหิศรในคืนนั้นบ้าง  ดนตรีมิใช่เครื่องจักรกล  นักดนตรีคนเดียวกันบรรเลงเพลงเดียวกัน  แต่ต่างกรรมต่างวาระกัน  มาตรฐานก็อาจจะแตกต่างกันได้ เราในฐานะผู้ฟังจึงควรจะให้โอกาสกับตัวเองที่จะได้ฟังการแสดงจริงให้บ่อยครั้งที่สุด  พร้อมที่จะเสี่ยงว่าการแสดงอาจจะออกมาดี หรือไม่ดีก็ได้  แต่ผมใคร่จะขอกล่าวซ้ำว่าประสบการณ์การฟังดนตรีที่สร้างความปีติให้กับผมที่สุดในชีวิตเกิดขึ้นในเมืองไทยเรานี่เองแล้วหลายครั้ง  ผมยังไม่ลืมการแสดงของนักไวโอลินชาวฝรั่งเศสชื่อ ฌอง ปิแอร์  วัลแลส (Jean-Pierre Wallez) ในตอนบ่ายวันหนึ่งในปี 2527  ณ สมาคมฝรั่งเศส (Alliance Française) รายการนั้นแทบไม่มีการโฆษณาและก็มีคนฟังไม่เต็มห้อง  แต่ผมไม่เคยได้ฟังการแสดงเดี่ยวไวโอลินร่วมกับเปียโนที่ซาบซึ้งกินใจเช่นนั้นเลย  เช่นเดียวกับการแสดงเดี่ยวเปียโนของนักดนตรีชาวรัสเซีย คือ  มิคาอิล  เพลทเนฟ (Michaïl Pletnev) เมื่อวันที่ 9 สิงหาคม 2547 ซึ่งผมได้เขียนบรรยายไว้แล้วโดยพิสดาร (ดูหนังสือ จากแผ่นดินแม่สู่แผ่นดินอื่น : รวมบทความวิชาการและบทวิจารณ์, หน้า 201-207) ผมต้องสารภาพว่า ผมอาจจะพลาดรายการดีๆ ไปบางรายการแล้วก็ได้  เพราะถ้ามีประชาสัมพันธ์อย่างหนัก  ผมมักจะเกิดอคติว่าสิ่งนั้นไม่ดีจริง  สำหรับ ลุยจิ  ปิโอวาโน  นั้นเคยมาแสดงดนตรีในเมืองไทยหลายครั้งแล้ว และก็เคยมาช่วยสอนในรายการฝึกอบรมภาคฤดูร้อนให้แก่มหาวิทยาลัยศิลปากร  แต่เนื่องจากครั้งนี้ผู้จัดไม่มีทุนในการโฆษณา  จึงมีผู้ที่ได้รับประสบการณ์จากการแสดงของเขาน้อยเกินไป เป็นที่น่าประหลาดใจว่าหอประชุมมหิศรนั้น  แม้จะอยู่ไกล  การเดินทางไปก็ไม่สะดวกสำหรับผู้ที่ไม่มีพาหนะของตนเอง  แต่ทุกครั้งที่มีการแสดงดนตรีคลาสสิก  จะมีผู้คนรวมทั้งเยาวชนจำนวนมากไปฟังอยู่เป็นประจำ  ซึ่งต่างจากสถานที่แสดงอีก 2 แห่ง  ซึ่งได้เสนอดนตรีคลาสสิกประเภทเชมเบอร์ที่มีคุณภาพสูงมากอยู่เนืองๆ   แต่กลับไม่มีผู้สนใจไปฟัง  นั่นคือพระราชวังพญาไท และโรงแรม Four Seasons ถนนราชดำริ  ปรากฏการณ์ดังกล่าวคงจะอธิบายได้ยากด้วยเหตุผลในทางดนตรี  เพราะคงจะเป็นเรื่องของวัฒนธรรมและพฤติกรรมทางสังคมมากกว่า  ถ้าเราจะขอบคุณลุยจิ  ปิโอวาโน ให้ดีที่สุด  ก็คงจะต้องกล่าวว่า  เขาได้สร้างทานบารมีให้แก่มิตรผู้ที่รักดนตรีในบ้านเมืองแห่งหนึ่ง (ที่กำลังจะป่าเถื่อนลงไปทุกที)  และหวังว่าคอนเสิร์ตครั้งต่อไปคงจะอยู่ในระดับที่ไม่ด้อยไปกว่าคอนเสิร์ตครั้งนี้

นี่ถ้าเขาเป็นชาวอเมริกันและมีผู้จัดการที่จัดเจนในด้านการตลาดระดับนานาชาติ   ป่านนี้เขาคงดังทะลุฟ้าไปแล้ว  และทีมงานของเขาก็คงจะมองไม่เห็นว่าประเทศไทยอยู่บนแผนที่โลกก็ได้

 

 

————————-